Türkiye’de 2019 ve 2022 yılları arasında organik ürün, hayvancılık ve arıcılıkta yalnızca Aydın, Çanakkale, Elâzığ ve Ordu illerinin kaydı bulunuyor. Organik tarımda Aydın, organik hayvancılıkta Çanakkale, organik arıcılıkta Van başı çekiyor. Araştırmacılar organik üretimde her bölgede çeşitlilik gerektiğinin altını çiziyor.
Listede ayrıca Çanakkale, Elâzığ, Ordu, Van, Manisa, Kars gibi şehirlerimiz de organik tarım, organik hayvancılık ve organik arıcılık yapılmasıyla yer alıyor.
Kocaeli Üniversitesi Mühendislik Fakültesi, Endüstri Mühendisliği bölümünden Arş. Gör. Selen Avcı Azkeskin ve Arş. Gör. Melike Kübra Ekiz Bozdemir “Evaluating the performance of organic crop, livestock, and beekeeping in the Provinces of Türkiye using the TOPSIS method” isimli çalışmalarında organik üretimin illere göre dağılımını ele alıyor. Listenin başında yer alan Aydın, 2019 yılı hariç tüm yıllarda ilk sırada yer alıyor. Ardından Çanakkale, Elâzığ ve Ordu geliyor. Aydın hem organik bitkisel üretimde hem de organik hayvancılıkta öne çıkıyor.

Figure 4. The organic crop,organic livestock,and organic beekeeping performances of the provinces
Şekil 4. İllierin organik tarım,organik hayvancılık ve organik aracılık performansları

Araştırmada organik tarımda Aydın’ın 2019-2022 yılları arasında birinci sırada yer aldığı, organik hayvancılıkta Çanakkale’nin dört yılda ilk üçüncü sırada yer aldığı, organik arıcılık da ise Van’ın 2019 yılında birinci, diğer yıllarda ise ikinci sırada yer alarak istikrarlı bir performans gösterdiği vurgulanıyor.

Mustafa Kemal Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi’nde yayınlanan araştırmada Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yöntemlerinden biri olan TOPSIS (İdeal Çözüme Benzerlik Yoluyla Tercih Sıralama Tekniği) ile elde edilen veriler değerlendiriliyor. Organik tarım "çiftçi sayısı", "toplam üretim alanı (hektar)" ve "üretim miktarı (ton)” verileriyle hesaplanıyor. Organik hayvancılık "çiftçi sayısı", "hayvan sayısı", "et üretimi (ton)", süt üretimi (ton)" ve "yumurta sayısı (adet)” dikkate alınarak değerlendiriliyor. Organik arıcılıkta ise "çiftçi sayısı", "kovan sayısı" ve "üretim miktarı (ton)" üzerinden hesaplamalar yapılıyor.
Çalışmada 81 il arasından, 2019-2022 yılları arasında her yıl için verisi mevcut olan iller değerlendiriliyor.

Organik Tarımın Birincisi Aydın

Organik ürünlerde Aydın’ın 2019-2022 yılları arasında birinci sırada yer aldığı kaydediliyor. 2019 yılında üçüncü sırada yer alan Rize sonraki yıllarda ikinci sırada yer alıyor. Ardından Kars ve Manisa illeri geliyor. 2019, 2020 ve 2021 yıllarında 4’üncü sırada yer alan Manisa, 2022 yılında üçüncü sıraya yükseliyor. Kars, 2019 yılında ikinci sırada yer alırken 2020 ve 2021 yıllarında üçüncü sıraya, 2022 yılında ise 6’ncı sıraya düştüğü görülüyor. Van 2019 yılında 5’inci sırada yer alırken sonraki yıllarda düşüş yaşıyor. 2019 yılında 6’ncı sırada yer alan Ağrı ise 2020 yılında çıktığı 5’inci sıradaki yerini koruyor.
Çalışmada 2019 yılında 12’nci sırada yer alan Niğde’nin 2020 ve 2021 yıllarında 6’ncı sıraya, 2022 yılında ise 4’üncü sıraya yükselerek önemli bir ilerleme kaydettiğine de dikkat çekiliyor. Araştırmacılar Aydın’da organik incir, zeytin, kestane, pamuk ve elma üretiminin yüksek olduğunu belirtiyor. Diğer illere kıyasla Rize’nin organik çay üretimi ile Manisa’nın ise üzüm ve zeytin ile öne çıktığı ifade ediliyor.

Organik Yem Var Organik Üretim Yok

Araştırmacılar, Doğu Anadolu Bölgesi’nin hayvancılık ve besicilikte önde olmasına rağmen organik hayvancılık açısından geride kaldığı üzerinde duruyor. Avcı Azkeskin ve Ekiz Bozdemir, organik yem üretiminin bolluğuna karşın Doğu Anadolu Bölgesi'nde organik hayvancılığın sınırlı olmasını, çiftçilerin sertifikasyon sürecine katılmamasına bağlanabileceğini ifade ediyorlar. Araştırmada organik hayvancılık verilerine göre Aydın’da büyükbaş hayvan sayısının ve süt üretiminin yüksek olduğu belirtiliyor. Ayrıca, Adana ve Kocaeli’de kümes hayvanları ve organik yumurta üretiminin, Bursa’da ise kümes hayvanları ve et üretimin yüksek olduğuna dikkat çekiliyor.
2019-2022 yılları arasında dört yıllık organik hayvancılık verisi olan 14 il arasında yapılan değerlendirmede Çanakkale ve Manisa ön plana çıkıyor. 2019 yılında üçüncü sırada yer alan Çanakkale 2020 ve 2021 yıllarında birinci sıraya yükselirken 2022 yılında ise ikinci sıraya geriliyor. 2019 yılında 5’inci sırada yer alan Manisa, 2020 ve 2021 yıllarında ikinci, 2022 yılında ise birinci sıraya yükseliyor.
Çalışmada 2019 yılında birinci sırada yer alan Niğde’nin sonraki yıllarda 7’nci, 6’ncı ve 5’inci sıraya gerilediği ifade ediliyor. 2019'da ikinci sırada yer alan Sakarya, diğer yıllarda ilk 5 içinde kalmayı başarıyor. 2019'da 7’nci sırada yer alan İzmir 2020'de 4’ncü, 2021 ve 2022'de ise 3’üncü sıraya yükseliyor.

Organik Arıcılıkta Sürdürülebilirlik Sorunu Var

Dört yıllık organik arıcılık verisine sahip 24 il içerisinde Mersin ve Van dikkat çekiyor. 2019 yılında birinci sırada yer alan Van, diğer yıllarda ikinci sırada yer alıyor.

Mersin ise 2019 ve 2020 yıllarında üçüncü sırada, 2021 ve 2022 yıllarında ise birinci sırada yer alıyor. Çalışmada. Sivas’ın kademeli olarak yükselerek 2022 yılında üçüncü sırada yer aldığının altı çiziliyor. Organik arıcılıkta Gümüşhane ve Elâzığ illeri üst sıralarda yer alırken Bayburt, Erzurum ve Ordu illerinin ise zaman zaman üst sıralarda yer aldığı fakat yıllar içinde istikrarsız bir performans gösterdiği ifade ediliyor. Organik arıcılıkta sürdürülebilirliğe değinen araştırmacılar, illerin performanslarının yıllar içinde önemli ölçüde değiştiğini bu sebeple organik arıcılıkta hastalıklara karşı önlem alınmasının önemine vurgu yapıyor.

Bölgesel Organik Üretim Şart

Türkiye'de organik tarımın yaygınlaşmasının önemine değinen Arş. Gör. Selen Avcı Azkeskin ve Arş. Gör. Melike Kübra Ekiz Bozdemir, tüm gelir gruplarının erişebileceği organik ürünlerin üretilmesi, etkin bir kontrol ve sertifikasyon sisteminin işletilmesi yoluyla tüketicilerin organik ürünler hakkındaki farkındalığının artırabileceğini ifade ediyorlar.

T.C. Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesinde organik bitkisel ve hayvansal ürünlere resmi sertifika vermeye yetkili kuruluşların çoğunlukla Ege Bölgesi'nde yer aldığına dikkat çekilen araştırmada bu kuruluşların sayısının artırılması gerektiğinin altı çiziliyor. Araştırmacılar taşımacılık maliyetlerinin yüksek olması, Covid 19 gibi pandemi dönemlerinde ulaşımın kısıtlanması, deprem, sel ve yangın gibi doğal afetlerde yaşanan ürün kayıplarından dolayı Türkiye'deki her ilin veya bölgenin kendi organik bitkisel üretim, hayvancılık ve arıcılık faaliyetlerini birlikte sürdürmesini öneriyor.

#organiktarım #organikhayvancılık #organikarıcılık #türkiye #tarım