Kanser tanısı alan insanların bakımında önemli bir yeri olan bakım verenler; hastanın hastalık deneyimini ve duygularını paylaşan en yakın destekçisi olan ve bakım sürecini yöneten kişiler. Kanser hastalarına bakım veren insanlar bu süreçte fiziksel, psikolojik, zihinsel ve ruhsal olarak etkileniyor. Bu durum, bakım veren kişilerin manevi iyilik durumları ile yaşam kalitelerini etkiliyor. Gökçe Baydar, 9 Eylül 2024

“Kanserli Hastalara Bakım Verenlerin Manevi İyilik Durumları ve Yaşam Kalitelerinin Belirlenmesi” adlı çalışmaya göre bakım veren bireylerin yaşam kalitesinin yükseltilmesi ve destek gereksinimlerinin karşılanması için yalnızca fiziksel ihtiyaçlarının karşılanması değil, ek olarak psiko-sosyal ve ruhsal ihtiyaçlarının da karşılanması gerekiyor.

Giresun Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi’nden Doç. Dr. Eda Şahin, Koç Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi’nden Doç. Dr. Remziye Semerci, Amasya Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi’nden Doç.Dr. Neşe Uysal, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi’nden Arş. Gör. Esra Tayaz, Selçuk Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi’nden Arş. Gör. Hazal Özdemir Koyu, Dr.Öğr. Üyesi Sevil Özkan, Sağlık Bilimleri Üniversitesi Gülhane Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nden Uzm. Hemş. Canan Pörücü ve Yüksek lisans öğrencisi, Hemşire Gözde Soyer’in yaptığı araştırma kanser hastalarına bakım verenlerin fiziksel, psikolojik ve sosyal durumlarına odaklanıyor.

Araştırmanın bulgularına göre bakım verenler yoğun duygular yaşıyor, kaygı ve depresif semptomları artıyor, birçok alanda destek gereksinimleri ortaya çıkıyor ve yaşam kaliteleri azalıyor. Kişilerarası ve içsel bir süreç olarak kabul edilen manevi iyilik hali ve yaşam kalitesinin yüksek olması, bakım verenler için kanser tanısı gibi stresli olaylarda ve tüm kanser sürecinde yaşanan sorunlarla baş etmenin bir yolu ve sağlığın önemli bir unsuru olarak da kabul ediliyor.

Kaynak: Canva

Manevi iyilik, yaşamın anlam ve amacına işaret etmekle birlikte bireyin iç barış, uyum, güç ve rahatlığını ifade eden hem dinsel hem varoluşsal iyiliğini kapsıyor. Yapılan çalışmada, manevi iyilik durumunun, bireylerin ruhsal sağlığını koruyup geliştirdiği ve hayata karşı olumlu tutum sergilemeye katkı sağladığı belirtiliyor. Manevi gereksinimler karşılanmadığında ise bakım verenlerde ağrı, depresyon, kaygı bozukluğu gibi fiziksel ve psikolojik semptomlarda artış, benlik sayısı ve yaşam kalitelerinde azalma görülüyor.

Türkiye’de kanser tedavisi gören hastalara bakım veren bireylerle tanımlayıcı nitelikte çeşitli ölçeklerle yapılan araştırmada, kişilerarası ve içsel bir süreç olarak kabul edilen manevi iyilik hali, bakım verenler için kanser tanısı gibi stresli olaylarda ve tüm kanser sürecinde yaşanan sorunlarla baş etmenin bir yolu ve sağlığın önemli bir unsuru olarak kabul ediliyor. Ordu Üniversitesi Hemşirelik Çalışmaları Dergisi’nde yayınlanan araştırmada, 107 bakım veren bireyin katıldığı online anketlerde çoğu kişi manevi destek ifadesi olarak “Psikolojik olarak desteklenmeye ihtiyacım var”, “Sorunlarımı birilerine anlatmaya ihtiyacım var”, “Kendimi güçlü hissetmek istiyorum” seçeneklerini işaretliyor.

Kaynak: Canva

Doç. Dr. Eda Şahin, Doç.Dr. Remziye Semerci, Doç. Dr. Neşe Uysal, Arş. Gör.Esra Tayaz, Arş. Gör. Hazal Özdemir Koyu, Dr. Öğr. Üyesi Sevil Özkan, Uzm. Hemş. Canan Pörücü ve yüksek lisans öğrencisi Hemşire Gözde Soyer’in çalışmasına göre kanser hastasına bakım verenler diğer kronik hastalıklara bakım verenlere göre günlük olarak hasta bakımına daha fazla zaman harcıyor, daha kısa sürede ve hızlı değişen birden fazla semptom ve duruma yönelik birçok farklı bakım uygulaması yapmaları, hastaların sağlığını geliştirmek için çeşitli teknik ve psikososyal becerileri kullanmaları gerekiyor.

Tanı ve tedavi sürecinde bakım verenlerin yaşadığı olumsuz deneyim, düşünce ve algılar; bakım verenleri farklı açılardan (fiziksel, psikolojik, sosyal ilişkiler vb.) olumsuz etkileyebiliyor. Bu alanlardan bir tanesi yaşam kalitesi. Bakım vermenin aile, iş ve sosyal hayat üzerindeki etkileri dikkate alındığında, kanser hastalarına bakım veren bireylerin yaşam kalitelerinin değerlendirilmesi önem taşıyor.

Bu değerlendirmenin; bakım verenin yaşı, cinsiyeti, eğitim durumu, başka bir hastaya bakım verip vermediği, kronik hastalıkları ve gelir durumu gibi bilgilerin yanı sıra hastanın yaşı, cinsiyeti, bakım verenle olan yakınlık derecesi ve kanserin evresi gibi faktörlerin de yaşam kalitesini etkilediği göz önünde bulundurularak yapılması gerekiyor.

Kaynak: Freepik

Bakım verenin manevi iyilik durumu ve yaşam kalitesi sadece kendisini değil, bakım verdiği hastayı ve ailesini, sağlık hizmetlerinin sunumunu, tedavi ve bakım sürecini de etkiliyor. Onkoloji (kanser teşhisi ve tedavi uzmanlık alanı) hemşirelerinin holistik bakım (hastanın tüm hayat standartlarını göz önünde bulundurarak sorunun derine inmek ve bütünsel olarak iyileştirilmesi) ve birey ve aile merkezli bakım anlayışı kapsamında bakım verenlerin manevi iyilik durumlarını ve yaşam kalitelerini değerlendirmesi önem taşıyor. Bu doğrultuda çalışmada, kanser hastalarına bakan bireylere yönelik eğitim ve danışmanlık hizmetinin planlanması ve yürütmesi öneriliyor.

#onkoloji #bakım #kanser #tedavi #psikoloji #sağlık