Bir an için farklı müşterilerin çeşitli sorunlarını sürekli yanıtlamaya çalışan bir bankacı olduğunuzu ve çalışma saatleri içerisinde bunaldığınızı düşünün. Sürekli gidip gelen vadeli hesabını soran, kredi başvurusunda bulunan müşteriler… Hangi sektörde olursa olsun böylesine yoğun iş stresinden birkaç dakika kaçmak için sosyal medyada geçirilen zaman “sosyal sanal kaytarma” olarak adlandırılıyor. 1 Ocak 2025

İnternet insan yaşamına girdiğinden bu yana her şey çok kolaylaştı. İnsanoğlu parmaklarının ucundaki tuşlar ile istediği ürünü saniyeler içinde satın alabiliyor, kaçırdığı çok sevdiği filmi-diziyi istediği saatte izleyebiliyor, dünyanın öbür ucundaki insanlarla iletişim kurabiliyor. Bu durum internet sayesinde operasyon ve iletişim maliyetlerini düşüren aynı zamanda verimlilik ve performanslarını arttıran örgütler ve çalışanlar için de geçerli. Farklı sektörlerde çalışan örgütler interneti iş süreçlerine dahil ederek bilgiye daha hızlı erişebiliyor, dünya çapındaki paydaşları ile iletişim kurabiliyor ve en önemlisi ürün ve hizmetlerini hızla pazarlayabiliyor. Çalışanlar işlerini internet sayesinde daha hızlı tamamlayabiliyorlar hatta internet sayesinde işten kaytarabiliyorlar.

Kaynak: Freepik

İnternet ile işten nasıl kaytarılır?

İnternet ile işten kaytarma çalışma ekonomisi literatüründe “sanal kaytarma” olarak tanımlanıyor. Çalışanların mesai saatleri içerisinde interneti kişisel amaçları için kullanması, örneğin alışveriş yapması, kişisel e-posta hesaplarına cevap vermesi, sanal kaytarma anlamına geliyor. Kocaeli Üniversitesi Kandıra Meslek Yüksekokulu’ndan Öğr. Gör. Dr. Ezgi Fatma Erbaş Kelebek “İş Stresinin Sosyal Sanal Kaytarma Rolü Üzerindeki Etkisinde Bilinçli Farkındalığın Moderatör Etkisi” başlıklı çalışmasında sanal kaytarmanın sapkın iş yeri davranışları sınıflandırmasına girdiğini ifade ediyor. Araştırmacı bu sınıflandırmaya göre sanal kaytarmanın üretimi saptırma diğer bir ifadeyle örgütün üretimine zarar veren bir dizi yeni sapkın davranış türü olarak değerlendirilebileceğini belirtirken bir başka sanal kaytarma türüne değiniyor. Araştırmacının sözünü ettiği sanal kaytarma türü “sosyal sanal kaytarma”.

İş yerinde sosyal medyada sörf yapmak

Çalışanların işyerinde Facebook, Instagram, Whatsapp, X gibi sosyal medya ağlarındaki kişisel hesaplarında paylaşım ve yorum yapması, sosyal medya faaliyetlerine katılmak için iş yerinin internet kaynaklarını kullanması ise “sosyal sanal kaytarma” olarak nitelendiriliyor. Öğr. Gör. Dr. Ezgi Fatma Erbaş Kelebek, Business and Management An International Journal isimli dergide yayınlanan çalışmasında, çalışanların sosyal sanal kaytarma davranışını iş stresini hafifletmek için sergilediklerini belirtiyor. Dolayısıyla, sosyal sanal kaytarma alışkanlığının sapkın iş yeri davranışı olarak görülmekten çok stresi atmak için bir araç olabileceğini ifade ediyor.

Kaynak: Freepik

Bankacıların bilinçli farkındalıkları ve sosyal sanal kaytarmaları

Öğr. Gör. Dr. Ezgi Fatma Erbaş Kelebek’in araştırmasında örneklemi Kocaeli’deki özel bankalarda çalışan 219 kişi oluşturuyor. Araştırmada banka çalışanlarının yoğun mesai saatleri ve iş streslerini göz önüne alarak banka çalışanlarının iş yerinde sosyal sanal kaytarma yapıp yapmadığı sorusunun yanıtı aranıyor. Araştırmacı çalışmasında iş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisini ve bilinçli farkındalığın moderatör rolünü mercek altına alıyor.

Anket yönteminin kullanıldığı çalışmada, Erbaş Kelebek banka çalışanlarının iş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerinde etkisinin peşine düşüyor.

Bilinçli farkındalık sosyal sanal kaytarma alışkanlığını azaltıyor

Araştırmacıya göre işe odaklanan çalışanlar stresten kurtulmak için sosyal sanal kaytarmaya daha az başvuruyor. Kişilerin ana yoğunlaşıp şimdiki zamanı kaçırmamaları bilinçli farkındalığın yüksek olduğunu gösteriyor. Şimdiki anda gerçekleşen olayların farkında olmaktan, dikkatini ana vermekten ve farkına varılanları yargılamaksızın kabul etmekten oluşan bir süreç olan bilinçli farkındalık kaygı, stres ve depresyonu da azaltıyor. Bununla birlikte çalışmada sosyal sanal kaytarmanın banka çalışanlarının iş stresinin azalmasında olumlu etkisinin olduğu belirtiliyor. Ayrıca, bankacıların bilinçli farkındalığının iş stresi ve sosyal sanal kaytarma arasındaki ilişkide moderatör etkisinin olduğunu ortaya çıkarıyor. Öğr. Gör. Dr. Ezgi Fatma Erbaş Kelebek düşük bilinçli farkındalık söz konusu olduğunda iş stresinin sosyal sanal kaytarma üzerindeki etkisinin daha güçlü olduğunu belirtiyor.

#sanalkaytarma #sosyalsanalkaytarma #işstresi #bankacalisani #bankacı #bilinçlifarkındalık