Çevrimiçi hastane olarak adlandırılan ve internet aracılığıyla hizmet veren model günümüzde birçok vakıf ve devlet hastanesi tarafından kullanılıyor. Sisteme Türkiye’den en yakın örnekler ise E- Nabız, Doctor Turkey ve Evital.
25 Aralık 2024
Çevrimiçi hastaneler, hastalara daha verimli bir hizmet sunmak için normal hastanelere alternatif olarak oluşturulan bir hastane modeli. Çin’de Covid 19 pandemisi sürecinde yaygınlaşan uygulamalar çevrimiçi hastane modelinde öncü konumda. Modelin avantajları arasında dünyanın her yerinden bağlanarak hizmet alabilme, farklı doktorların tecrübelerinden yararlanabilme, zaman ve mekân sınırlarına takılmadan tedavi sürecini başlatabilme gibi özellikler öne çıkıyor.
Dezavantajlar arasında ise hasta- doktor ilişkisinin yüzeysel olması ya da internet kullanım yetkinliği olmayanların sistemi kullanamaması gibi durumlar yer alıyor. Türkiye’de çevrimiçi hastane sistemine benzer bazı uygulamalar mevcut. E- Nabız bu sisteme en yakın uygulama olarak aktarılıyor. E- Nabız’ın yanında Doctor Turkey ve Evital de çevrimiçi hastanelere örnek oluşturuyor.
Yozgat Bozok Üniversitesi Sağlık Hizmetleri bölümünd Dr. Öğr. Üyesi Rukiye Çakmak’ın ”Yeni Bir Hastane Modeli: İnternet Hastanesi” isimli çalışması Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisinde yer alıyor. Çakmak, çevrimiçi hastane modelini tanıtırken literatürde yer alan çalışmaları aktarıyor ve avantajlar ile dezavantajlarına değiniyor.
Kaynak: Canva
Sistem nasıl çalışıyor?
Çakmak’a göre Çin’de 2010’larda başlayıp 2020’de yaygınlık kazanan ve günümüzde sayıları binlere ulaşan çevrimiçi sistemler, ayakta ve yatarak tedaviyi birleştirmeyi amaçlıyor. Ayakta tedavide, hastalar evlerinin yakınındaki sağlık merkezine geliyor ve büyük şehirde üst düzey yetkili bir doktorla online görüşme yapıyor. Doktor internet hastanesi için tasarlanan anlık sohbet platformuyla hasta ile ilgileniyor. Hastanın vücut değerlerinin olduğu veriler eş zamanlı olarak teşhis sistemine yükleniyor. Doktor verileri inceliyor ve tanıyı koyarak reçete yazıyor.
Sağlıkta şiddetin önüne geçiliyor
Çevrimiçi hastane modelinin en önemli avantajları arasında, hasta-doktor arasında sağlıklı bir mesafe olduğuna değiniliyor. Zaman ve mekân açısından kolaylık yaratan sistem, hastanın doktorla yüz yüze etkileşime girmesi zorunluluğunu ortadan kaldırıyor. Böylece doktor şiddetinin engellenmesi de mümkün hale geliyor. Çevrimiçi hastaneler kırsal alanlarda sağlık hizmetleri kısıtlı olanlara daha geniş olanaklar sağlanıyor. Farklı doktorları birbirine bağlayan bir ağ imkânı sayesinde büyük hastanelerle bilgi alışverişi yapılabiliyor.
Videolu görüşme, görüntülü ve yazılı danışma hizmeti, çevrimiçi randevu, takip imkânı gibi olanaklar sayesinde ilk muayene ve teşhis için hastaneye gitmek gerekmiyor. Bu da hasta ile doktora zaman kazandırıyor. Hastalar ilk muayene sonrasında gerekirse hastaneye yönlendiriliyorlar ya da buna gerek kalmadan çevrimiçi takip devam edilebiliyor. Sistem ayrıca hastane altyapısını teşvik ederek tıbbi verilerin depolanması ve paylaşımını hızlandırıyor. Ayrıca yüz yüze iletişimi azalttığı için salgınların önüne geçmesi de önemli bir özellik olarak belirtiliyor. Kronik hastaların sürekli takibi için de çevrimiçi etkileşim önemli bir fırsat sağlıyor.
Kaynak: İdeograms
Hastalarda güven problemine neden olabiliyor
Çevrimiçi sağlık sisteminin belli başlı dezavantajlarına da değiniliyor. Yüz yüze iletişimde kurulan güven ortamı sanal ortamda oluşmayabiliyor. İnternet erişimine sahip olmayan
bireyler internet hastanesinden faydalanamıyor. Kişisel sağlık verilerinin internet ortamında paylaşılması mahremiyet ihlali yaratıyor ve bu durum hastada güven problemi ortaya çıkarabiliyor. Çakmak’a göre internet hastanesinin etkili olabileceğine inanmak hasta için kolay değil. Bireyler kendilerini yüz yüze iletişimdeki kadar net ifade edemeyebiliyor bu da teşhis ve tedaviyi zorlaştırabiliyor. Bunun yanı sıra hastaların verilerinin çevrimiçi ortamda depolanmasının bazı mahremiyet endişeleri yaratıyor.
Kaynak: Canva
Türkiye’de çevrimiçi hastane sistemi ne durumda?
Türkiye'de Çin'deki gibi bir internet hastanesi yok. Fakat 2022'de Uzaktan Sağlık Hizmetlerinin Sunumuna ilişkin yönetmelik yayınlanıyor. Yönetmelikte uzaktan muayene, tıbbi danışmanlık, kronik ve riski hastaların takibi, e- reçete ve e- rapor gibi imkanlar belirtiliyor. Günümüzde bazı hastaneler ve
Sağlık Bakanlığı yüz yüze hizmetlerin yanında online imkanlar sunuyor. E-Nabız sistemi şu an internet hastanesi modeline en yakın sistem. Bunun yanında bazı çevrimiçi hastane denemeleri de mevcut.
Kaynak: İdeogram
E- Nabız, Doctor Turkey ve Evital
Çakmak’ın aktardığı Çin hastane modelinin Türkiye’de de uygulanan bazı versiyonları mevcut.
Sağlık Bakanlığı uygulaması E-Nabız bunların ilki. E-Nabız muayene, tetkik ve tedavilerin nerede yapıldığına bakılmaksızın, tüm sağlık bilgilerinin yönetebildiği tıbbi özgeçmişe tek bir yerden ulaşabilen bir kişisel sağlık kaydı sistemi. 2015’te kurulan E- Nabız Covid pandemisi döneminde yaygınlık kazanarak pandemiden bu yana hem hasta hem doktor tarafından aktif olarak kullanılıyor.
Çevrimiçi hastane uygulamasına Türkiye’de örnek oluşturan diğer bir uygulama ise “Doctor Turkey”. 2020’de oluşturulan uygulamada her branştan hizmet verebilecek 300'ün üzerinde uzman doktor, psikolog ve diyetisyen bulunuyor. Cep telefonları, tablet ya da bilgisayardan yüz yüze muayene ve rapor yanıtlamak da mümkün. Dünyanın her yerinden bu uygulamadaki doktorlardan muayene olma imkânı sağlanıyor. Yapay zekâ destekli kişiselleştirilmiş deneyim sunan Evital, çevrimiçi olanaklar sağlayan diğer bir hastane uygulaması. 2022’de kurulan uygulama, ihtiyaçlar ve tercihleri analiz eden algoritma sayesinde, hastaya en uygun uzmanların sunulduğunu iddia ediyor. Hasta, durumuna uygun sağlık uzmanlarıyla eşleşerek sağlık uzmanını daha yakından tanımak ve programını belirlemek için ücretsiz ön görüşme imkânı sunuyor.
Çevrimiçi hastane uygulamaları ne kadar faydalı?
Dr. Öğr. Üyesi Rukiye Çakmak’ın örnek uygulama olarak sunduğu Çin hastaneleri birçok olumlu yan barındırmanın yanında olumsuz yanlara da sahip. Çevrimiçi hastanelerde zaman tasarrufu, hızlı ve çeşitli sağlık hizmetine ulaşma imkânı gibi önemli yanların yanında hasta doktor bağını kurmanın zorluğu, internet imkanına sahip olma ve interneti kullanma becerisinin zorunlu olması, mahremiyete ilişkin endişeler de var. Tüm bunlar düşünüldüğünde çevrimiçi hastane uygulamalarının geleceğine ilişkin bir saptama yapılması şu an için mümkün değil. Çevrimiçi sağlık uygulamaları henüz yeni olduğu için ne düzeyde yararlı olacağı ya da bireyler tarafından ne oranda kullanılacağı bilinmiyor. Zaman içinde yaşanacak gelişmelerle birlikte bu sorulara yanıt bulmak da mümkün olacak.
#çevrimiçihastane #internethastanesi #hasta #doktor #internet
