Kripto paralar spekülatif yapılarına ve risklerine rağmen gündemden düşmüyor. Yükselen piyasa ekonomilerinin yoğun ilgi gösterdiği kripto paralara yapılan yatırım her geçen gün artıyor. Kripto paralar arasında en çok yatırım yapılan Bitcoin’in ise özellikle genç yatırımcıların ilgi odağı olduğu görülüyor.
9 Aralık 2024
5 Kasım ABD Başkanlık seçimlerinde, Donald Trump’ın ikinci kez başkan olarak seçilmesi ile birlikte kripto para piyasaları da hareketlendi. Trump’a ait bir sosyal medya şirketinin kripto para şirketi olan Bakkt’ı satın alacağı iddiaları, özellikle Bitcoin’in tarihi bir rekora ulaşmasına yol açtı. Seçimden önce yaklaşık 70 bin dolar seviyesinde olan Bitcoin seçimden sonra neredeyse 100 bin dolar seviyesine yükselerek rekor kırdı. Bu durum gözlerin yeniden kripto paraya çevrilmesine neden oldu.
Merkezi bir yapısının olmaması ve transfer sürecinde kişinin kimliğini açık etmemesi gibi nedenlerden dolayı tercih edilen kripto paralar özellikle gençlerin ilgi odağı. Kripto paralar içinde en çok yatırım yapılan Bitcoin, Türkiye’de de en çok tercih edilen yatırım araçlarından biri.
Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans öğrencisi Namık Mamedov ve Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi
Prof. Dr. Selçuk Koç’un, dijital paraya olan yoğun ilgiden yola çıkarak yaptıkları araştırmada Bitcoin’in geleneksel yatırım araçlarına alternatif olup olmadığı inceleniyor. “Bitcoin ile Borsa Endeksleri İlişkisi: Yükselen Piyasa Ekonomileri İçin Panel Veri Analizi Uygulaması” adlı çalışmada, kripto para birimleri içerisinde en büyük piyasa hacmine sahip olan Bitcoin ile borsa endeksleri ve diğer önemli değişkenler arasındaki ilişkinin boyutu ve yönü tespit edilmeye çalışılıyor.
Kaynak: Canva
Çalışmaya dahil edilen 22
yükselen piyasa ekonomileri ülkesi için Bitcoin’in alternatif bir yatırım aracı 
olup olmadığı araştırılıyor. Mart 2012 - Ekim 2021 dönemini kapsayan aylık veriler panel veri yöntemi uygulanarak inceleniyor. Sonuçların daha güvenilir olması için ise, enflasyon, döviz kuru, petrol ve altın fiyatları gibi açıklayıcı değişkenler araştırmaya ekleniyor.
Mamedov ve Koç’a göre, Bitcoin, ortaya çıktığı ilk dönemlerde çok ilgi görmemesine rağmen piyasa değerinin artması ve daha kolay ulaşılır hale gelmesiyle birlikte hem bireylerin hem de araştırmacıların dikkatlerini üzerine çekiyor. Araştırmacılar bu durumu şu şekilde ifade ediyor:
“Yıllar geçtikçe Bitcoin piyasa hacmi, arzı ve fiyatı yüksek artış göstererek geleneksel piyasa pazarında dalgalanmalar oluşturmuştur. Bunun yanı sıra döviz kurları, hisse senetleri ve borsalar ile nasıl bir ilişkide olduğu ve bu geleneksel yatırım araçlarına alternatif olup olmayacağı tartışılagelen bir olgudur. Genel olarak Bitcoin`in birim değerinin yüksek olması ve kripto para borsalarında sıkça işlem görmesi açısından yatırım aracı olup olmadığı konusu ortaya çıkmıştır. Bu hacimde işlem görmesi geleneksel yatırım araçlarına karşı tehdit oluşturmakta ve bu borsaların gelecekteki statülerine negatif etki etmesi söz konusudur. Bu yüzden Bitcoin fiyatı ile borsa endeksleri arasında ilişkinin araştırılmasını önemli hale getirmektedir.”
Bu ilişkinin araştırılmasından yola çıkarak yapılan çalışmada, bazı yükselen piyasa ekonomileri ülkelerinde Bitcoin ile borsa endeksleri ve diğer değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki bulunduğu açıklanıyor. Bu ülkeler için Bitcoin’in alternatif bir yatırım aracı olduğu sonucuna varılıyor.
Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü yüksek lisans öğrencisi Namık Mamedov ve Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Selçuk Koç, Bitcoin ile borsa endeksi, enflasyon, altın ve petrol fiyatları arasında çift yönlü bir nedensellik ilişkisi olduğunu ve sadece Bitcoin ile döviz kuru arasında bir nedensellik ilişkisi bulunamadığını belirtiyor.
Kaynak: Canva
Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi’nde yayınlanan çalışmada, Bitcoin ile bazı yükselen piyasa ekonomilerinin borsa endeksleri arasında negatif ve pozitif ilişki olduğu ortaya konuluyor:
“Bazı ülkelerin borsa endeksinin fiyatının artması Bitcoin fiyatına pozitif etki etmekte, bazı ülkelerin borsa endeksinin fiyatının artması ise Bitcoin fiyatına negatif etki etmektedir. Bitcoin fiyatı ile yükselen ekonomilerin enflasyon oranları arasında uzun dönem katsayılarına bakıldığında ise genellikle Güneydoğu Asya ve Latin Amerika bölgesinde bulunan yükselen ekonomilerde ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.”
Çalışmanın bulguları, Bitcoin ile döviz kuru arasındaki ilişki açısından, Türkiye dışındaki ülkelerde anlamlı bir ilişki olmadığını ortaya koyuyor. Bitcoin ile altın ve petrol fiyatı arasındaki uzun dönem ilişkiye bakıldığında ise anlamlı ve pozitif bir ilişki bulunuyor. Altın ve petrol fiyatının artması Bitcoin’in fiyatını da artırıyor. Bu bakımdan Bitcoin, petrol ve altın aynı yönde hareket ediyor.
Kaynak: Freepik
Mamedov ve Koç, Avrupa bölgesinde yer alan yükselen ekonomilerde ekonomik yapının sabit olması, döviz kurunda oynaklık olmaması, enflasyon oranının fazla yükselmemesi ve nüfusun büyük kesimini yaşlı nüfusun oluşturması nedeniyle Bitcoin’in geleneksel yatırım araçları karşısında bir alternatif olarak görülmediğini ifade ediyor.
Araştırmada, aralarında Türkiye’nin de yer aldığı Güneydoğu Asya ve Latin Amerika bölgesinde bulunan yükselen ekonomilerde ise enflasyon oranının yüksek olması, ülke paralarının değersizleşmesi ve nüfusun büyük kısmını genç nüfusun oluşturması nedeniyle insanların kısa vadede yüksek kâr beklentisiyle geleneksel yatırım araçlarına değil, Bitcoin gibi kripto paralara yöneldiği belirtiliyor. Ayrıca bu ülkelerde Bitcoin, petrol ve altın gibi emtia olarak görülüyor.
Kaynak: Freepik
Namık Mamedov ve Prof. Dr. Selçuk Koç tarafından yapılan çalışma, Türkiye’nin de yer aldığı yükselen ekonomilerde Bitcoin yatırımlarının geleneksel yatırımlar karşısında daha çok tercih edildiğini ortaya koyuyor. Bu ülkelerde petrol ve altın gibi emtia aracı olarak görülen Bitcoin, spekülatif yapısı ve yüksek kâr beklentisi nedeniyle özellikle gençlerin ilgisini çekiyor.
Elbette günümüzde dijital teknolojilerin getirdiği bu yatırım araçları çeşitli olanaklar yaratıyor ve bunun önüne geçmek imkânsız hale geliyor fakat gençlerin ya da yatırımcıların yüksek kâr beklentisi uğruna birikimlerini bu yönde kullanmaları ve bütün varlıklarını kaybetmeleri olasılığını düşünmek gerekiyor. Ayrıca bu durumu yaratan sorunlar üzerinde de tartışmak önemli.
ABD seçim sonuçlarının kripto para piyasalarını hareketlendirmesi, bu paraların spekülatif doğasını kanıtlar nitelikte. Trump’ın galip geldiği seçim sonuçlarının siyasi arenada yarattığı belirsizlik, kripto para piyasalarını da etkilemeye devam edecek gibi görünüyor. Bu süreçte, özellikle Bitcoin’deki yükselişin genç yatırımcıların ilgisini daha çok çekeceği aşikâr.
#Bitcoin #kriptopara #yükselenpiyasaekonomileri #borsa #kriz #ABDseçimleri
