Günümüzde Türk mutfağı denildiğinde, döner, etli pilav, kuzu tandır, şiş kebap, lahmacun gibi et yemekleri akla geliyor. Ülkenin tanıtımı amacıyla yapılan uluslararası festival ve toplantılarda da bu yemekler ön plana çıkıyor. Türk mutfağı üzerine yapılan bilimsel araştırmaların genellikle bakliyat ve et yemeklerine odaklandığı görülüyor. Ancak tarihi kaynaklar, Türk mutfağında sebze, meyve ve ot yemeklerinin de önemli bir yer tuttuğunu gösteriyor. Son dönemde, vegan ve vejetaryen beslenme tarzı dünya genelinde mutfak kültürlerini şekillendiriyor ve gastronomi turizminde önemli bir yer tutuyor. Sağlıklı yaşam arayışı ve doğaya duyulan hassasiyetle vegan turistler, doğal ve yöresel lezzetlere yöneliyor. Giresun mutfağı, bölgenin zengin bitki örtüsünden gelen ot yemekleriyle bu ilgiyi karşılamaya aday. Hayvansal ürün içermeyen vejetaryen lezzetler, turistler için sağlıklı ve özgün bir alternatif sunarken, bölgeye yönelik turizm yatırımlarıyla Giresun’un gastronomi turizminde ön plana çıkması bekleniyor. Bu eşsiz mutfak, hem Türk mutfağının farklı bir yönünü tanıtıyor hem de bölgenin ekonomik ve kültürel değerine katkı sağlıyor.

Giresun Üniversitesi Şebinkarahisar Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu’ndan Öğr. Gör. İlker Avcıoğlu’nun yaptığı “Giresun Yöresi Vejetaryen Mutfak Kültürü Üzerine Halkbilimsel Bir Araştırma” adlı çalışmaya göre, coğrafi konumu itibariyle Doğu Karadeniz, İç Anadolu ve Doğu Anadolu bölgeleri arasında bir geçiş noktası olan Giresun şehri, zengin bir mutfak kültürüne de ev sahipliği yapıyor. Giresun mutfağı, kıyı bölgelerde Karadeniz’in balık ve sebze yemekleri ile iç bölgelerde İç Anadolu’nun et ve bakliyat ağırlıklı yemeklerini bir arada sunuyor. Özellikle "ot yemekleri" olarak bilinen vejetaryen mutfak unsurları, yöresel mutfağın özgün bir parçasını oluşturuyor.

Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergisi’nde yayımlanan araştırma, Giresun'un farklı bölgelerinde toplam 37 kaynak kişiyle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler yoluyla gerçekleştiriliyor ve 118 farklı vejetaryen yemek tespit ediliyor. Bölgenin zengin bitki örtüsünden esinlenerek hazırlanan 118 farklı yemek, 27 çorba, 25 yemek, 15 dible, 15 kavurma, 11 kızartma, 9 mıhlama, 7 mücver ve 4 yağlaş olmak üzere 9 kategoriye ayrılıyor ve örnek menü oluşturuluyor. Giresun’un zengin mutfağından esinlenerek hazırlanan bu vejetaryen menü, yöresel tatları hayvansal ürünlerden uzak bir şekilde sunuyor. Bu menüde, pekmezler, hoşaflar, reçeller, turşular, hamur işleri ve tatlılar gibi hayvansal içerik bulunduran yiyecekler yer almıyor. Bunun yerine, sebze temelli yemekler, çorbalar ve sağlıklı alternatifler öne çıkıyor.

Çorbalar: Arpa Çorbası, Ayranlı Çorba, Baldıran Çorbası, Beyaz Yarma Çorbası, Buğday Çorbası, Çalıçileği Çorbası, Dövme Çorbası, Ezel Tere Çorbası, Fasulye Çorbası, Fındık Unu Çorbası, Fırın Kurusu Fasulye Çorbası, Fıtı Çorbası, Helle Çorbası, Kabak Çorbası, Kabaklı Lahana Çorbası, Kabaklı Fasulyeli Çorba, Karakabak Çorbası, Könemen Çorbası, Kuru Pancar Çorbası, Kuzukulağı Çorbası, Mendek Çorbası, Mısır Çorbası, Pancar Çorbası, Isırgan Çorbası, Toyga Çorbası, Turşu/Tirit Çorbası ve Unlama.

Yemekler:Acı Mantar Yahnisi, Armut Haşlama, Evelik Yemeği, Fındıklı Çiğ Köfte, Fırın Kurusu Fasulye, Haşıl, Isırgan Yemeği, Ispanak Yemeği, İçli Kabak, Kabak Çiçeği Dolması, Kabalak Yoğurtlaması, Karalahana Döşemesi, Kuşkuş Yemeği, Madımak Yemeği, Mısır Dolması, Pezik Döşemesi, Pırasa Dolması, Pirinçli Kabak, Sebzeli Yaprak Sarması, Zeytinyağlı Fasulye Yemeği, Turşu Aşı, Yarmalı Karalahana Sarması, Yarmalı Üzüm Yaprağı Sarması, Yemlik Yemeği ve Yoğurtlu Mısır Yarması Yemeği.

Dibleler:Beyaz Lahana Diblesi, Bezelye Diblesi, Fasulye Diblesi, Fasulye Tuzlusu Diblesi, Fırın Kurusu Fasulye Diblesi, Galdirik Diblesi, Kabak Kurusu Diblesi, Karalahana (Pancar) Diblesi, Karışık Dible, Mantar Diblesi, Mendek Diblesi, Merevcan Diblesi, Sakarca Diblesi, Taflan Tuzlusu Diblesi ve Yeşil Domates Diblesi.

Kavurmalar:Taflan Tuzlusu Kavurması, Kiraz Tuzlusu Kavurması, Pancar Çiçeği Kavurması, Merevcan Kavurması, Kabalak Kavurması, Mantar Kavurması, Hoşgıran Kavurması, Haşlanmış Patates Kavurması, Taze Fasulye Kavurması, Merevcan Kavurması, Fırın Kurusu Fasulye Kavurması, Yeşil Domates Turşusu Kavurması, Mantar Tuzlusu Kavurması, Fasulye Turşusu Kavurması ve Karışık Turşu Kavurması.

Kızartmalar:Ekmek Paparası, Fasulye Kızartması, Galdirik Çiçeği Kızartması, Galdirik Kızartması, Kabak Kızartması, Pancar Çiçeği Kızartması, Patates Püresi Kızartması, Patlıcan Kızartması, Pezik Kızartması, Sakarca Kızartması ve Yufka Kızartması.

Mıhlamalar: Beyaz Lahana Tuzlusu Mıhlaması, Fasulye Turşusu Mıhlaması, Galdirik Mıhlaması, Ispanak Mıhlaması, Kabalak Mıhlaması, Karışık Mıhlama, Merevcan Mıhlaması, Pezik Mıhlaması ve Sakarca Mıhlaması.

Tuzlular:Kiraz Tuzlusu, Mantar Tuzlusu, Taflan Tuzlusu, Yeşil Domates Tuzlusu ve Yeşil Fasulye Tuzlusu.



Mücverler:Fasulye Mücveri, Ispanak Mücveri, Karalahana Mücveri, Merevcan Mücveri, Patates Mücveri, Kabak Mücveri ve Pezik Mücveri.


Yağlaşlar:Mısır Unu Yağlaşı.

Giresun yemekleri, vegan ve vejetaryen turistlerin ilgisini çekiyor

Son yıllarda veganlık ve vejetaryenlik, dünya çapında önemli bir beslenme biçimi haline gelirken, Giresun mutfağındaki vejetaryen unsurlar, hayvan sömürüsüne karşı bir tepki olarak değil bölgenin zengin bitki örtüsüne ve günlük yaşamın pratiklerine dayanarak gelişiyor. Giresun yöresinde kadınlara biçilen toplumsal rollerin erkeklere oranla fazla olması, kadınların mutfakta pişirme süresi daha az olan “ot yemeklerini” tercih etmelerine neden oluyor ve yöre mutfağında vegan unsurların yaygınlaşmasını sağlıyor. Bu bağlamda çalışmadan, cinsiyete dayalı toplumsal rollerin toplumun yeme-içme alışkanlıklarını doğrudan etkilediği sonucu çıkarılıyor. Ayrıca Giresun’un doğal koşulları, otlar ve sebzelerle dolu bir mutfak kültürünü besliyor ve bu da yöresel mutfakta vegan ve vejetaryen yemeklerin yaygınlaşmasına olanak sağlıyor.

Bölgenin zengin bitki örtüsünden beslenen ot yemekleri, hem yöresel mutfak kültürünü yaşatıyor hem de vegan ve vejetaryen beslenme tarzını benimseyen turistlere hitap ediyor. Bu mutfak kültürünün tanıtılması, bölgenin yalnızca gastronomi alanında değil aynı zamanda kültürel turizmde de uluslararası alanda daha fazla ilgi görmesini sağlıyor. Vegan ve vejetaryen turistlerin ilgisi, bu kültürel mirasın uluslararası tanıtımına katkı sağlıyor ve bölgeye ekonomik kazanç getiriyor. Yapılacak gastronomi yatırımları, Giresun’un kültürel mirasını korurken, uluslararası tanıtımını güçlendiriyor ve alternatif turizmde lider bir konum elde etmesini sağlıyor. Bu süreç, Giresun’un zengin mutfak kültürünü turizmle sürdürülebilir bir şekilde büyüten bir unsur haline getiriyor. Bu doğrultuda, Türk mutfağında sebze, meyve ve ot yemekleri ile ilgili yapılacak bilimsel çalışmaların da milli kültürümüzün tanıtılmasına, yayılmasına ve sonraki nesillere aktarılmasına katkı sağlayacağı düşünülüyor.

#vegan #mutfak #kültür #vejetaryen