20. yüzyılın ikinci yarısında ortaya çıkan dijital oyunlar, günümüzde devasa bir sektöre dönüşmeye doğru ilerliyor. Küreselleşme süreci ve internet tabanlı medya imkanlarının etkisiyle dijital oyunlar, ticari açıdan sinema sektörü kadar önemli bir sektör halini alıyor. 2023 yılı itibarıyla, mobil oyun harcamalarının 108 milyar doları aşması, dijital oyun endüstrisinin ne denli büyüdüğünü gözler önüne seriyor. Ancak dijital oyunlar sadece bir endüstriyel ürün olmanın ötesinde kültürle etkileşimi dolayısıyla giderek daha fazla önem kazanıyor. Bu oyunlar, sadece eğlence aracı değil aynı zamanda kültürel bir ifade biçimi haline geliyor. Dijital oyunların özgürlükle olan ilişkisi de önemli bir araştırma konusu oluşturuyor. Oyuncular oyun dünyasında seçim yapma özgürlüğünü kullanarak oyun içindeki deneyimlerini şekillendiriyor. Oyunun çok seçenekli yapısı oyuncunun özgürlük arayışını daha derinlemesine deneyimlemesine olanak tanıyor. Bu özgürlük, dijital oyunların en cazip özelliklerinden biri haline gelirken aynı zamanda oyuncuların oyun oynama motivasyonlarını da şekillendiriyor.

Giresun Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Doktora Öğrencisi Sevgi Sevil Mısırcı, “Dijital Oyun Oynama Amacı ve Özgürlük Üzerine Nitel Bir Çalışma” isimli makalede oyunları endüstriyel bir ürün yerine kültürel bir fenomen olarak ele alarak, özgürlük kavramıyla ilişkisini inceliyor. Araştırma, dijital oyun oynayan bireylerin özgürlük isteğini ve bunun oyunun yapısal unsurlarıyla nasıl etkileşimde bulunduğunu anlamayı amaçlıyor. Dijital oyunlar, yalnızca bir eğlence aracı olmaktan çıkarak oyunculara özgürlük ve anlam arayışı sunan bir kültür ürünü haline geliyor. Çalışma, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Giresun Sosyal Bilimler Lisesi'nde okuyan, 16-18 yaş aralığında ve oyun oynamayı seven 8 öğrenciyle yürütülüyor.

Araştırmada veriler, derinlemesine görüşme tekniğiyle toplanıyor. Bu teknikte, katılımcılarla birebir yapılan görüşmelerle dijital oyun deneyimleri detaylı bir şekilde inceleniyor. Elde edilen bilgiler, betimsel yöntem kullanılarak analiz ediliyor; bu süreçte veriler düzenlenip, bağlama uygun şekilde yorumlanıyor. Ayrıca, yapısal kodlama yöntemiyle verilerdeki ana temalar belirleniyor. Kodlanan ifadeler kategorilere ayrılıyor ve bu kategoriler altında, oyuncuların dijital oyunlar üzerinden yaşadığı özgürlük deneyimi kavramsal olarak açıklanıyor. Araştırma, dijital oyunların gençler için bir özgürlük ve anlam arayışı aracı olabileceğini ortaya koymayı hedefliyor.

Bireyler, gerçek dünyadaki kısıtlamalardan ve sorumluluklardan kaçmak için oyun dünyasında kendilerine yeni bir alan yaratmak istiyorlar. Oyun bu anlamda oyunculara dış dünya ile olan bağlarını geçici olarak koparma ve günlük hayatta gerçekleştiremeyecekleri deneyimleri yaşama fırsatı sunuyor. Oyuncular bu sanal evrende istedikleri gibi hareket etme, sınırları aşma ve hayal ettikleri olayları gerçekleştirme olanağı buluyor. Gerçek dünyadaki fiziksel ve sosyal sınırlamalardan bağımsız olarak, oyun dünyasında her şey mümkün hale geliyor. Bu durum, oyunculara hem içsel hem de ontolojik özgürlük sağlama amacını taşıyor.

Oyun sistemlerinin sunduğu kurallar, hedefler ve araçlar gibi ontolojik unsurlar, oyuncunun özgürlük arayışını destekleyen temel yapı taşları ancak bu unsurların yeterli olabilmesi için oyuncunun oyunla bütünleşmesi gerekiyor. Oyuncunun oyunla kurduğu anlamlı bağ, onun oyunun sunduğu gerçeklikte özgürlük deneyimi yaşamasını mümkün kılıyor. Anlamlı bir oyun bağlamı, oyunun sistemsel unsurlarının oyuncunun amaçlarına uygun olması ve ona oyun içinde seçme özgürlüğü sunmasıyla gerçekleşiyor.

Dijital oyunlar, oyunculara bir yandan içsel özgürlük arayışlarını diğer yandan ise somut dünyadaki sınırlamalardan kurtulma isteğini tatmin etme imkânı sunuyor. Oyuncular, oyun oynama eylemi sırasında hem kendi iç dünyalarındaki hem de dış dünyadaki kısıtlamalardan uzaklaşarak, yeni bir özgürlük anlayışı geliştiriyorlar. Bu özgürlük, sadece sanal dünyada yaşanabilecek bir deneyim değil aynı zamanda oyuncuların kendilerini ve oyun dünyasını anlamlı bir bağlamda yeniden keşfetmeleriyle de bağlantılı hale geliyor.

Dijital oyunların sunduğu bu özgürlük alanı, oyunculara farklı deneyimler yaşatmanın ötesinde, onların varoluşsal ve ontolojik sorgulamalarına da zemin hazırlıyor. Oyun, oyuncuya yalnızca geçici bir eğlence aracı değil aynı zamanda daha derin bir özgürlük ve anlam arayışının bir parçası olarak da hizmet ediyor. Bu da dijital oyunların kültürel ve psikolojik bir araç olarak, bireylerin kendilerini ifade etme ve anlam arayışlarında önemli bir rol oynadığını gösteriyor.

#dijitaloyun #gelenekseloyun #özgürlük