Ekonomistler ve politika yapıcılar tarafından yakından takip edilen tarım politikalarının etkileri Çiftçi Kayıt Sisteminin eksik gözlemler içermesi nedeniyle tam olarak değerlendirilemiyor. 3 Ocak 2025

Türkiye’de tarım politikalarının etkilerini analiz etmek için kullanılan Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS), mikro düzeyde en değerli veri kaynağı olarak kabul ediliyor. Fakat bu veri seti eksik gözlemler içerdiği için hem akademik hem de bürokratik çevreler tarafından eleştiriliyor.

Kaynak: Canva

Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dr. Öğretim Üyesi Alper Demirdöğen “Eksik Veri ile Politika Analizi: Çiftçi Kayıt Sistemi Örneği” başlıklı araştırmada eksik veri içeren bir veri seti ile politika etkisinin ne kadar doğru ölçülebileceği sorusuna odaklanıyor.

Araştırmacı çalışmasında, 2018 yılında uygulanan şeker fabrikaları özelleştirme politikasının şeker pancarı ekim alanları üzerindeki etkisini, ÇKS veri seti ve fabrika veri seti olmak üzere iki farklı veri seti kullanılarak analiz ediyor.

Çalışmasında temel olarak farkların farkı yöntemini kullanan araştırmacı böylelikle politika öncesi ve sonrası karşılaştırmalar yapmayı amaçlıyor. Dr. Öğr. Üyesi Demirdöğen ÇKS’deki eksik gözlemlerin, politika etkisinin sonuçlarına nasıl yansıdığını değerlendirirken önem kazandığına işaret ediyor.

Kaynak: Canva

Araştırmacı, Türkiye’nin şeker pancarı ekiminin yoğun olduğu yedi kenti seçerek araştırmasına başlıyor. Demirdöğen’in seçtiği kentler Aksaray, Ankara, Karaman, Kırşehir, Konya, Nevşehir ve Niğde illerinden oluşuyor. Bu kentlerde toplam 391 köy analiz ediliyor. Araştırma bölgesi içinde Konya bu köylerin yüzde 55’ini içeriyor ve bu bölge su kısıtı olan bir bölge olarak tanımlanıyor. Araştırmacı bu bölgede yoğun olarak su tüketen şeker pancarı gibi ürünler ekildiğini belirtiyor.

Dr. Öğr. Üyesi Demirdöğen, politika etkisini ölçmek için özelleştirilen fabrikalar ile sözleşme yapan köyleri deney grubu olarak tanımlarken devletin elinde kalan veya kooperatiflerle çalışan köyleri ise kontrol grubu olarak nitelendiriyor. Bu, özelleştirme politikasının uygulandığı yerlerle uygulanmadığı yerleri karşılaştırmak anlamına geliyor.

Bu model ayrıca, köydeki şeker pancarı ekim alanı değişikliklerini ölçmek için köy ve yıl sabit verilerini içeren bir regresyon modeli olarak kullanılıyor.

Araştırmacı bu noktada köy ve yıl gibi sabit verileri kaydederek ekim alanını değiştirmeyi hedefliyor. Böylece köyler arası farklılıkları ve yıllık değişimleri kontrol altına alarak sadece özelleştirme politikasının etkisini ortaya çıkardığını vurguluyor.

Kaynak: Canva

Çalışmasında ÇKS veri seti ile fabrika veri seti arasında tutarsızlık olduğunu ortaya çıkaran Demirdöğen ayrıca ÇKS veri sisteminde sıfır gözlemli köylerin de bulunduğunu açıklıyor. Araştırmacı, yazında ÇKS veri setine yönelik eleştirilerin de bulunduğuna dikkat çekiyor.

Makaleye göre, ÇKS veri setindeki eksik gözlemlerin, politika etkisinin doğru bir şekilde ölçülmesini engelleyebileceğini gösteriyor. Araştırmacı çalışmalarının sonucunda şeker fabrikalarının özelleştirilmesinin şeker pancarı ekim alanlarını yüzde 15-16 oranında azalttığını ortaya çıkarıyor.

Araştırmacıya göre bu sonuç iki veri setiyle de uyumlu ancak ÇKS veri setinde eksik gözlemler olduğu için sonuçların önemli oranda zayıf olduğunu işaret ediyor.

Dr. Öğretim Üyesi Alper Demirdöğen bir ürünün tarımsal destekler kapsamında yer almadığında ÇKS’deki eksiklik düzeyinin arttığını ifade ederek tarımsal üreticilere ait değerli verilerin destekleme kapsamında olmasa bile düzenli bir şekilde mikro düzeyde toplanması gerektiğine altını çiziyor.

#ÇKS #EksikGözlem #politikaetkisi #tarımsaldeğerlendirme #şekerfabrikası