Aşı karşıtlığı küresel sağlığı tehdit eden büyük tehlikelerden biri. Bilim insanlarının aşılanmaya yönelik önerilerine rağmen birçok insan aşıya karşı şüpheci bir tutum sergiliyor. Bu tutum toplum sağlığını ve salgınla mücadeleyi olumsuz etkiliyor. Özellikle sosyal medya platformlarında yayılan yanlış bilgiler ve komplo teorileri, aşı karşıtlığını daha da şiddetlendiriyor.
Neziha Kartal, 14 Ekim 2024
Aşı karşıtlığının birçok sebebi varken bunlardan belki de en masum olanı anne babaların kararsızlıkları ve korkularından kaynaklanan aşı karşıtlığı. Kocaeli Üniversitesi İletişim Fakültesinden Doç. Dr. Gülden Özkan aşı karşıtı olan ailelerin gerekçelerini keşfetmek amacıyla tematik bir çalışma gerçekleştiriyor. “Twitter Kullanan Ebeveynlerde COVID-19 Aşı Karşıtlığı: Tematik Bir Analiz” adlı çalışma aşı karşıtlığının bilgi eksikliğinden kaynaklandığını gösteriyor. Çalışmada anne babaların hastalık, aşı, din, güven, milliyetçilik, çocuk ve hak merkezli olmak üzere aşılara yedi temel gerekçe ile karşı çıkıldığı ortaya konuluyor.
Kaynak: Freepik
Araştırma Covid-19 aşısının çocuklara uygulanma ihtimali ile X’te farklı etiketler etrafında öbeklenen aşı karşıtı ebeveynlerin paylaşımlarını ele alıyor. Toplanan 10 bin 732 tweet içinden 1292 tweet seçilerek tematik analiz yöntemi ile inceleniyor. Anne ve babalar, aşı olsalar bile yeterli bilgiye sahip olmadıklarında çocuklarına aşı yaptırma konusunda kararsız kalıyorlar. Atılan 1292 tweetin değerlendirildiği çalışmada güven merkezli gerekçeler öne çıkıyor. Çocuklarının aşı olmasına karşı olan anne ve babalar, hükümetlerin, sağlık otoritelerinin ve ilaç endüstrisinin farklı çıkar gruplarına hizmet ettiğini ve ticari çıkarlar peşinde koştuğunu düşünüyor. Tweetlerde “küresel çete” , “küresel endüstri”, “ilaç endüstrisi” ve “Bill Gates” kelimeleri ön plana çıkıyor.
Araştırmada dikkat çeken bir diğer başlık ise hastalığın gerçek olmadığına dair iddialar. Aşı karşıtları, hastalığın gerçek olmadığını, bir oyun ve kurgudan ibaret olduğunu savunuyor. “Oyun”, “kurgu”, “plandemi” ve “film kurulu” gibi ifadeler, tweetlerde sıkça kullanılıyor.
Kaynak: istock
Aşıya güven için zaman gerekiyor
Aşı merkezli gerekçelerden biri olan aşının güvenirliği kategorisinde aşının etkisiz olduğu, yan ve uzun vadeli sonuçlarının belirsizliği aşı ile ilgili bilimsel verilerin yetersiz olduğu düşünceleri öne çıkıyor. Anne ve babalar kendilerini ya da çocuklarını “test aşamasında olan bir aşı adayı” için “kobay” olarak kullandırmak istemediklerini ifade ediyor. Özkan bu sebeple “…anne-babalar için zaman ve aşıya duyulan güven arasındaki ilişkinin belirleyici olduğunu söylemek mümkündür” diyerek aşıya güven için zamanın önemine vurgu yapıyor.
Kaynak: istock
Komplo teorileri akılları karıştırıyor
Çalışmada ayrıca genetik dönüşüm, nüfusu azaltmak veya kontrol altına almak gibi düşüncelerin de aşı karşıtlığı için önemli bir gerekçe olduğu görülüyor. Atılan tweetlerde aşının “gen terapisi, gen sıvısı, gen değişimi ya da genetik müdahale” olarak adlandırıldığı, aşılanan çocukların “iblis”e, ya da “yaratık”a dönüşeceği, “Z kuşağı olarak adlandırılan çocukların son normal insan nesli” olacağı gibi iddialar yer alıyor. Aşının asıl amacının “küresel bir soykırım” olduğu iddiasıyla “biyolojik bir silah” olarak kullanıldığını, “kalp krizleri ile ani ölümlere yol açtığını” ya da “kısır nesiller yaratacağını” söyleyen komplo teorileri de ortaya çıkıyor.
Aşı üretenlerin ticari kâr amacıyla bunu teşvik ettiği iddiasında ise “Bill Gates” ismi sıklıkla tekrarlanıyor. Bilim kurulu “Bill’in Kurulu” ya da “Bill’in Adamları” olarak adlandırılıyor. Ayrıca komplo teorilerinin olmazsa olmazı “Soros”, “Satanistler”, “İlluminati”, “BigPharma” gibi ifadelerde tweetlerde sıklıkla yer alıyor.
Aşı karşıtlığı sadece Covid 19 ile sınırlı olmamakla birlikte bugün zorunlu aşılar da dahil olmak üzere birçok aşıya karşı bir güvensizlik ortaya çıkmış durumda. Doç. Dr. Özkan, çalışmadan elde ettiği sonuçlar ışığında “yöneticilerin ve sağlık otoritelerinin bilimsel bilgi paylaşımını artırmaları, aktardıkları bilgilerde şeffaf olmaları, şüpheye yer bırakmamaları, dijital mecraları bu yönde kullanmaları gelecek günler için hayati önemdedir” diyerek bilim iletişimin önemine vurgu yapıyor.
#aşıkarşıtlığı #covid19 #komploteorileri #infodemi #çocukaşısı
